Cannabis sativa’dan türetilen Cannabidiol (CBD), potansiyel terapötik uygulamaları nedeniyle büyük ilgi görüyor. Bu çalışmada, dünya çapında, önemli sağlık sorunlarına neden olan epilepsi, multipl skleroz, parkinson hastalığı ve alzheimer hastalığı gibi nörolojik durumların tedavisinde CBD’nin önemine ilişkin çalışmalar ve araştırmalar derlendi.
CBD’nin etki şeklinin altında yatan endokannabinoid ve nörotransmitter sistemlerin yanı sıra anti-inflamatuar etkisi ile ilgili en son bulgular bir araya getirildi. İnsan denemeleri, in vitro çalışmaları ve hayvan modellerini kapsayan bir dizi nörolojik hastalık için sentezlenmiş etkinlik ve güvenlik değerlendirmeleri kullanıldı.
Araştırma, CBD’nin nöronları nasıl koruyabileceğini, nöroinflamasyonu nasıl kontrol edebileceğini, oksidatif stresi nasıl savuşturabileceğini ve nöronal uyarılabilirliği nasıl yönetebileceğini içeriyor.
Bu çalışma, CBD araştırmalarında mevcut çalışmaları ve gelecekteki olasılıkları vurgulamakta, düzenleyici komplikasyonlar ve çelişkili sonuçlar gibi araştırma konularını ele almakta ve terapötik etkinliğin ve ideal doz metodolojilerinin daha fazla araştırılmasını savunmaktadır.
CBD’nin hasta refahını iyileştirme potansiyelini vurgulayan calışmada, CBD’nin nörolojik hastalıklar için terapötik bir müdahale olarak uygunluğuna ilişkin gözden geçirilmiş bir bakış açısı sunulmaktadır.
Nörolojik Bozukluklar ve Etkileri
Nörolojik bozukluklar, beyin, omurilik ve sinirler de dahil olmak üzere sinir sistemini etkileyen çok çeşitli koşulları ifade eder. Bu bozuklukların kişinin yaşam kalitesi ve işleyişi üzerinde önemli bir etkisi vardır. Ağrı, nöbetler, hareket güçlükleri, bilişsel bozukluklar ve duygudurum bozuklukları gibi çeşitli semptomlara neden olabilirler.
Bazı yaygın nörolojik bozukluklar arasında epilepsi, multipl skleroz, Parkinson hastalığı, Alzheimer hastalığı, nöropatik ağrı ve anksiyete bozuklukları yer alır. Nörolojik bozuklukların etkisi bireyleri fiziksel, zihinsel ve duygusal olarak etkileyebilir. Bu koşullar sıklıkla kronik ağrıya, sakatlığa ve günlük aktiviteleri gerçekleştirme yeteneğinin azalmasına neden olur [ 11 ]. Ek olarak nörolojik bozuklukların ruh sağlığı üzerinde önemli bir etkisi olabilir ve depresyona, kaygıya ve sosyal izolasyona yol açabilir.
CBD nin Etkisi
CBD, kenevir bitkisinde bulunan birçok kanabinoidden biridir ve başka bir kanabinoid olan tetrahidrokanabinol (THC) ile yaygın olarak ilişkilendirilen psikoaktif etkilere neden olmadan potansiyel tedavi edici özellikleri nedeniyle dikkat çekmiştir [ 12 ].
CBD’nin nörolojik bozukluklarda kullanımına ilişkin daha fazla araştırmalar yapılmakta, CBD’nin çeşitli durumlarda faydalı etkileri olabileceğini gösteren kanıtlar artmaktadır [ 13 ].
Örneğin epilepside CBD’nin nöbet önleyici özelliklere sahip olduğu bulunmuştur ve ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından belirli şiddetli çocukluk çağı epilepsisi türlerinin tedavisi için onaylanmıştır [ 12 ]. CBD ayrıca multipl skleroz ve travmatik beyin hasarı gibi durumlarda beyin hasarını ve inflamasyonu potansiyel olarak azaltan nöroprotektif etkilere de sahip olabilir.
CBD’nin potansiyel anti-inflamatuar ve antioksidan özellikleri, Parkinson ve Alzheimer hastalıkları gibi nörodejeneratif bozukluklar bağlamında da araştırılmıştır [ 15 ]. Daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmasına rağmen, ön çalışmalar CBD’nin motor bozukluklar, bilişsel gerileme ve bu durumlarla ilişkili nöroinflamasyon gibi semptomları hafifletmeye yardımcı olabileceğini düşündürmektedir [ 16 ].
CBD, geleneksel ağrı kesici ilaçlarla tedavisi genellikle zor olan nöropatik ağrının tedavisinde umut vaat ediyor. Aynı zamanda CBD anksiyolitik özelliklere de sahiptir, bu da onu anksiyete bozukluğu olan bireyler için potansiyel bir seçenek haline getiriyor.
Nörolojik Bozukluklarda CBD’nin Potansiyel Faydaları
CBD çeşitli CNS hedefleriyle etkileşime girebildiğinden, CBD’nin çeşitli hastalıklardaki terapötik potansiyellerini değerlendirmek için hayvan ve insan araştırmaları yapılmıştır. Beyin problemlerini tedavi etme potansiyeli açısından incelenmiş ve antiepileptik, analjezik, nöroprotektif, antidepresan, anksiyolitik, antipsikotik ve sedatif özelliklere de sahip olduğu gösterilmiştir [ 49 ].
Kenevir bitkisinden elde edilen psikoaktif olmayan bir bileşik olan Cannabidiol (CBD), çeşitli nörolojik bozukluklar üzerindeki potansiyel terapötik etkileri nedeniyle son yıllarda büyük ilgi görüyor. Yapılan çalısmalarda, CBD’nin nörolojik bozukluklar için potansiyel faydalarından bazıları aşağıda özetlendiği gibi vurgulandı. [50].
| Çalışma | Çalışma tasarımı | Konular | Tedavi | Sonuç | Referans |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Randomize kontrollü çalışma | 50 epilepsi hastası | CBD yağı (300 mg/gün) | Nöbet sıklığında önemli azalma | [27] |
| 2 | Çift kör, plasebo kontrollü çalışma | Multipl sklerozlu 100 hasta | CBD kapsülleri (10 mg/gün) | Geliştirilmiş kas spastisitesi ve ağrı kesici | [83] |
| 3 | Klinik öncesi çalışma (sıçan modeli) | Nöropatik ağrısı olan sıçanlar | CBD enjeksiyonu (5 mg / kg) | Ağrı duyarlılığının ve iltihabın azalması | [84] |
| 4 | Vaka serileri | 10 otizm spektrum bozukluğu olan çocuk | CBD oral solüsyonu (20 mg/kg/gün) | Geliştirilmiş sosyal iletişim ve azaltılmış kaygı | [85] |
| 5 | Retrospektif çalışma | 200 Parkinson hastası | CBD tentürü (20 mg/gün) | Titremelerin azalması ve uyku kalitesinin artması | [86] |
| 6 | Pilot çalışma | Travma sonrası stres bozukluğu (PTSD) olan 30 hasta | CBD buharlaşması (30 mg/gün) | TSSB semptom şiddetinde azalma | [87] |
| 7 | Klinik öncesi çalışma (fare modeli) | Alzheimer hastalığı olan fareler | CBD tedavisi (10 mg/kg/gün) | Geliştirilmiş bilişsel fonksiyon ve azaltılmış nöroinflamasyon | [88] |
| 8 | Açık etiketli deneme | Kronik ağrısı olan 50 hasta | CBD transdermal yaması (30 mg/gün) | Ağrı yoğunluğunun azalması ve yaşam kalitesinin artması | [89] |
| 9 | Prospektif kohort çalışması | Dravet sendromlu 100 çocuk | CBD oral solüsyonu (20 mg/kg/gün) | Nöbet sıklığında azalma ve davranışta iyileşme | [90] |
| 10 | Kesitsel çalışma | 300 anksiyete bozukluğu hastası | CBD yağı (25 mg/gün) | Kaygı belirtilerinde azalma ve ruh halinde iyileşme | [20] |
| 11 | Klinik öncesi çalışma (sıçan modeli) | Omurilik yaralanması olan sıçanlar | CBD uygulaması (10 mg/kg/gün) | Geliştirilmiş motor fonksiyon iyileşmesi ve azaltılmış inflamasyon | [91] |
| 12 | Randomize kontrollü çalışma | 60 şizofreni hastası | CBD kapsülleri (600 mg/gün) | Psikotik semptomlarda azalma ve bilişsel işlevlerde iyileşme | [92] |
| 13 | Vaka kontrol çalışması | Huntington hastalığı olan 50 hasta | CBD yağı (15 mg/kg/gün) | Kore hareketlerinde azalma ve yaşam kalitesinde iyileşme | [65] |
| 14 | Klinik öncesi çalışma (köpek modeli) | Osteoartritli köpekler | CBD ile aşılanmış ikramlar (5 mg / kg / gün) | Ağrının azalması ve hareketliliğin artması | [93] |
| 15 | Çift kör, plasebo kontrollü çalışma | 80 fibromiyalji hastası | CBD jeli (100 mg/gün) | Ağrı duyarlılığında azalma ve uyku kalitesinde iyileşme | [94] |
| 16 | Vaka serileri | Tourette sendromlu 10 hasta | CBD oral solüsyonu (10 mg/kg/gün) | Tiklerde azalma ve tikle ilişkili bozulmada iyileşme | [95] |
| 17 | Retrospektif çalışma | 200 epilepsi hastası | CBD yağı (20 mg/kg/gün) | Nöbet sıklığının azalması ve yaşam kalitesinin artması | [27] |
| 18 | Klinik öncesi çalışma (fare modeli) | Amyotrofik lateral sklerozlu (ALS) fareler | CBD tedavisi (5 mg/kg/gün) | Gecikmiş hastalık ilerlemesi ve artan motor fonksiyon | [22] |
| 19 | Randomize kontrollü çalışma | 50 sosyal anksiyete bozukluğu hastası | CBD kapsülleri (300 mg/gün) | Kaygı belirtilerinde azalma ve sosyal etkileşimde iyileşme | [58] |
| 20 | Kesitsel çalışma | 300 migren hastası | CBD yağı (25 mg/gün) | Migren sıklığı ve şiddetinde azalma | [96] |
| 21 | Açık etiketli deneme | Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan 30 hasta | CBD oral solüsyonu (20 mg/kg/gün) | DEHB belirtilerinde iyileşme ve dürtüsellikte azalma | [97] |
| 22 | Prospektif kohort çalışması | Travmatik beyin hasarı olan 100 hasta | CBD tentürü (25 mg/gün) | Geliştirilmiş bilişsel fonksiyon ve azaltılmış nöroinflamasyon | [98] |
| 23 | Vaka kontrol çalışması | Çoklu sistem atrofisi olan 50 hasta | CBD yağı (15 mg/kg/gün) | Otonom semptomların azalması ve yaşam kalitesinin artması | [99] |
| 24 | Klinik öncesi çalışma (sıçan modeli) | İnme sonrası nöroinflamasyonu olan sıçanlar | CBD tedavisi (5 mg/kg/gün) | Nöroinflamasyonun azalması ve motor iyileşmesinin iyileşmesi | [87] |
| 25 | Çift kör, plasebo kontrollü çalışma | Anksiyete kaynaklı uyku bozukluğu olan 80 hasta | CBD kapsülleri (50 mg/gün) | Geliştirilmiş uyku kalitesi ve azaltılmış kaygı | [100] |
CBD’nin terapötik potansiyeli
CBD’nin nörolojik hastalıklar bağlamında büyüyen terapötik potansiyeli, kapsamlı analizin altını çizen bir iyimserlik işareti olarak ortaya çıkıyor. Kapsamlı çalışmalar, kenevirin psikoaktif olmayan bir bileşeni olan CBD’nin, farklı nörolojik bozukluklarda etkili bir terapötik ajan olarak potansiyelini açıklıyor.
CBD, nörotransmiter salınımını kontrol ederek, oksidatif stresi azaltarak ve anti-inflamatuar etkileri geliştirerek kendisini çok boyutlu bir rol olarak sunuyor. Daha da önemlisi, CBD’nin THC gibi psikoaktif olmaması, onun sarhoşluk veya beyin bulanıklığı içermeyen bir tıbbi madde olmasıdır. Genel olarak, bu derinlemesine analiz, CBD’nin genişleyen potansiyelinin geçici bir ilgi değil, sürekli bir vaat olduğu iddiasını yansıtıyor.
Sonuç olarak, nörolojik bozuklukların bireylerin yaşamları üzerinde önemli bir etkisi olabilir ve CBD gibi alternatif tedavi seçeneklerinin araştırılmasına yönelik artan ilginin bir karşılığı var [ 13 ]. Ancak CBD çeşitli nörolojik durumlarda umut verici olsa da terapötik potansiyelini, güvenlik profilini ve optimal kullanımını tam olarak anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Kaynaklar,
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37868743/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10586905/
